Açık erişim, bilimsel araştırma sonuçlarının, akademik makalelerin, konferans bildirilerinin, tezlerin ve diğer bilimsel içeriklerin geniş bir kitleye ücretsiz olarak erişimini sağlayan bir yayın ve bilgi dağıtım modelini ifade eder. Açık erişim, bilim dünyasında bilgiye daha adil ve eşit bir erişim imkanı sunmayı amaçlar.
Açık erişimde temel ilkeler şunlardır:
- Ücretsiz Erişim: Açık erişim içerikleri herkes tarafından ücretsiz olarak erişilebilir olmalıdır. Okuyucular veya araştırmacılar herhangi bir ücret ödemeden bu kaynaklara ulaşabilmelidir.
- Lisanslama ve Telif Hakları: Açık erişim içerikleri, genellikle özel bir lisans altında yayımlanır. Bu lisanslar, içeriğin nasıl kullanılabileceğini ve paylaşılabileceğini belirler. Özellikle Creative Commons lisansları, açık erişim içeriklerinin kullanımını düzenlemek ve telif haklarını korumak için sıkça kullanılır.
- Açık Yayın: Açık erişim içerikleri, genellikle akademik dergiler, veritabanları veya kurumların kendi web siteleri aracılığıyla yayımlanır. Bu içerikler, uluslararası araştırma topluluğuna erişim sunar.
- Bilimsel İşbirliği: Açık erişim, araştırmacıların dünya genelinde işbirliği yapmalarını teşvik eder. Bilimsel bilgi ve sonuçlar, daha fazla kişi tarafından görüntülenebilir ve kullanılabilir.
- Budapeşte Açık Erişim İnisiyatifi (BOAI): BOAI, açık erişim konusunda temel bir referans noktasıdır. 2002 yılında yayımlanan "Budapeşte Açık Erişim Girişimi Bildirgesi," açık erişimin temel ilkelerini ve değerlerini tanımlar ve açık erişimin yaygınlaşması için çağrıda bulunur.
Açık erişim, bilimsel bilgiyi paylaşmak ve toplumun genelinde bilimsel gelişmelere erişim sağlamak için etkili bir araçtır. Bu yaklaşım, özellikle BOAI'nin ilkeleri ve Creative Commons lisansları gibi kılavuzlarla desteklenerek, daha fazla şeffaflık ve işbirliği sağlar. Araştırmacılar, eğitimciler, öğrenciler ve genel halk, bu prensiplere dayalı olarak açık erişim içeriklerine kolayca ulaşabilir ve bu içerikleri kullanabilirler.
Açık erişim açıklaması için kaynaklar :
