Marika CİKİA

Çok yönlü bir olgu olan dilin temel bir özelliği unsurlarının düzgün olmamasıdır. Farklı dil düzeyleri – fonolojik, morfonolojik, morfolojik, morfosintaktik, söz dizimsel – konuşma akısında fonem dizileri, ekler sıraları, bileşik sözcüklerde kelimelerin seçimi, tümcenin yapısal ve anlamsal organizasyon vs ile ilgili belirli sınırlamalar gösterirler). Lingvopsikolojik deneylere göre konuşma yaratığında dilin çeşitli birimleri insanın uzun süreli bellekte değil, operatif bellek içinde ortaya çıkarlar. Operatif belleğin hacmi, bir mesajın 7 ± 2 sembol ile sınırlıdır. Bu sınırlama yapı biliminde Türk sözcüğü örnekleriyle kontrol etmenizi öneririz: Ev - ler - im - de - ki - ler - den - di - n. Bazı ekler dahil edilirse ek sırası doğru kalacaktır: Ev- ler - im - iz - de - ki - ler - den - di-yse - n - iz. Bu sözcükte soru eki de eklenilir. Veya: Kes - tir -il-e-bil - ecek - mi - ymiş - sin - iz? Anadili konuşanlar için bunlar gibi hantal yapı anlamak zor değil, ama canlı konuşma ve bu amaçla incelediğim metinlerde tür örnekleri bulamadım. Ama çalışılan kavramların kapsamlı bir açıklama bilimsel nesir tarzı, uzun bir kelime formlarının oluşmasına neden olurlar.

Anahtar Kelimeleri: Operatif bellek, onun sınırlı kapasitesi, dil seviyeleri, Türk sözcüğü, eklerin sayısı, sözcük uzunluğu.