Emine İNANIR

Çalışmamızda Rus tarihsel öyküler ve XIX. yüzyıl Bulgar edebiyatı metinleri örneklerinde tarihsel- kültürel ve mitolojik bağlamda, “cezalandırma miti” (kurban miti) değerlendirmeye alınmıştır. Böylesi bir yaklaşım, farklı ulusal edebi modellerin mitolojileştirilmiş yazın örneklerinin birbiriyle kesişen, ayrılan ve benzeyen özelliklerini ortaya çıkarma olanağını sunmaktadır. Bu öğeler kapsamında ele aldığımız Rus tarihsel öykülerinden ’’O zaçale tsarstvuyuşçego grada Moskviy’’-’’Moskova’nın Kuruluş Öyküsü’’ (XVII. yüzyıl), ’’Skazaniye ob ubiyenii Danila Suzdalskogo i o naçale Moskviy’’- ‘’’Danila Suzdalski’nin Öldürülmesi ve Moskova’nın Kuruluş Öyküsü’’ (XVII. yüzyıl), ’’Povest o Tverskon otroçem monastyre’’-’’Tver Manastırı Öyküsü’’ (XVII. yüzyıl) ve XIX. yüzyıl gerçekçi Bulgar edebiyatı kurucularından P. Slaveykov’un ’’İzvorat na Belonogata’’’’Akbaldırlı Genç Kızın Çeşmesi’’ gibi yapıtlar temelinde metinlerarası etkileşim de irdelenmiştir. Bunun yanı sıra çalışmamızın yine odak noktalarından biri, yeni bir kentin veya yeni binaların kuruluşunda ’’kurban’’ ya da ’’duvara gölge gömme’’ ibadetlerinin etimolojisi konusudur; bu kavramların başlıca tanımlamalarına da yer verilmiştir. Çalışma sırasında, kültürel-tarihsel artzamanlı planda ’’kurban’’ ya da ’’duvara gölge gömme’’ kavramlarının sınıflandırılmasından dolayı, yukarıda belirtilen motifleri içeren metinlerin farklı bağlamlarda işlev gördüğü ve böylece farklı kültürlerde farklı yansımalara neden olduğu tespit edilmiştir. Adı geçen çalışmamızın çerçevesinde, yeni bir kentin veya yeni binaların inşasında kullanılan ’’kurban’’ ya da ’’duvara gölge gömme” kavramlarının hem Rus hem de Güney Slav halklarının dünya görüşlerinde ortaya çıkmış olan, mitolojik düşüncenin farklı bir izlem açısı olduğu da belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: kurban miti, Rus tarihsel öyküler, Bulgar edebiyatı, metinlerarası etkileşim.