Mehmet KILDIROĞLU

Türk tarihi hakkında başta Çin, Bizans, Arap, Fars, Ermeni kaynaklarında bulunan bilgiler araştırmacılar tarafından ortaya çıkarılmış olmasına rağmen yaklaşık bin yıl ilişki içinde olduğumuz Gürcü kaynakları yeterince araştırılmamıştır. Son yıllarda çevrilen bir iki eser dışında Gürcü tarihi ve Türklerle ilgili bilgiler yeterli derecede Türk araştırmacıların nazarına sunulmamıştır. Oysaki Gürcü kaynaklarında Türklerle ilgili ta İskitler döneminden başlayarak çok değerli bilgiler bulunmaktadır. Hatta başka hiçbir kaynakta bulunmayan milattan önceki dönemlere ait Türkler ve Kıpçaklarla ilgili paha biçilmez bilgileri Gürcü kaynakları bize bildirmektedir. Ardahan adı Gürcü kaynağı Kartlis Çhovreba'da Kaçta-Kalak, Hura, Artan, Artani, Artaan biçimlerinde yer almıştır. Ayrıca Ardahan ve çevresinin tarihi ile ilgili Kartlis Çhovreba'da çok değerli bilgiler bulunmaktadır. Kartlis Çhovreba batı dillerinden Fransızca'ya 1800'lü yılların ortalarında M. Klaproth (1834) ve M.F. Brosset (1849) tarafından çevrilmiştir. Ancak Türkiye'de bu kaynak üzerine çalışma yapılmamıştır. M.F. Brosset'in Fransızca'ya çevirdiği 1212 yılına kadar bilgileri ihtiva eden Kartlis Çhovreba Hrant Andreasyan tarafından yıllar önce Türkçe'ye çevrilmesine rağmen 2003 yılına kadar yayınlanmamıştır. Bu eser tarihçi Erdoğan Merçil tarafından notlar eklenerek yayına hazırlanmış 2003 yılında Türk Tarih Kurumu tarafından basılmıştır. Bu makalede  Gürcü kaynaklarında geçen Ardahan adının tarihsel serüvenini ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Kaçta-Kalak, Artan, Artani, Artaan, Ardahan, Hura, Gürcü, Kartlis Çhovreba.