Lamzira KOBAİDZE

Gürcü Dili ’nin Mtiuluri ağzı özellikleri açısından Doğu Gürcistan'ın dağlık bölgesi ağızları arasında en belirgin özelliklere sahiptir. Bu ağız eski Gürcüce’ye has olan özellikler bakımından dağlı Gürcülerin ağızlarına, yeni gelişmeler açısından ise Kartluri ve Kakhuri ağızlarına benzer. Bilimsel literatürden anlaşıldığı gibi Mtiuleti Bölgesinde yaşayan dağlı Gütcülerin Sovyet hükümetinin yardımıyla Gürcistan’nın farklı yerlere yerleştikleri bilinmektedir. Bu insanlar günümüzde Duşeti, Tianeti, Kaspi, Tetri Tskaro, Leningori, Dedoplistskaro, Aspindza ve Samgori ilçelerinde yaşıyorlar. Farklı ağızları konuşan insalarla yakın temas, Mtiuluri ağzını oldukça değiştirdi. Aralık 1944’te Mtiuleti’den getirilen nüfus Aspindza bölgesinin İdumala, Oşora, Sakudabeli, Orgora, Ğobieti, Akhalşeni, Khertvisi, Rustavi, Ota gibi köylere yerleştirildi. Bu durumda adı geçen nüfus doğal olarak yerel yani Meskhi nüfusuyle kaynaşmaya başladı.  Mtiullların ve Meskhlerin  uzun yıllar süren birlikte yaşadıkları sonucunda her iki ağız belli bir değişime uğradı. Günümüzde her iki ağızda kullanılan çekim sistemi farklı bir özelliklere sahip tablo sunmaktadır.

Makalede çekim kategorisi ve her iki lehçede yer alan değişiklikler ele alınmış ve saha derlemesi sonucunda elde edinilen malzeme esas alınarak her iki ağzın özellikleri üzerine durulmuştur.

Anahtar kelimeler: Ağız, Mtiuluri ağzı, Meskhuri (Samtskhur-Cavakhuri) ağzı, ses birimi, V- ünlüsü, C - ünsüz, vurgulu ünlü.