Ahmet İÇLİ
17. yüzyıl şairlerinden Fasîh Ahmed, dönemine damga vurmuş önemli bir şahsiyettir. Hattat, ressam ve müzisyen olmakla birlikte iyi bir nâsir olan Fasîh, Sebk-i Hindî’nin önde gelen temsilcileri arasındadır. Türkçe ve Farsça Divanlarının yanı sıra manzum ve mensur birçok eser kaleme alan edibin birden fazla mecmuası da vardır. İnşâ örnekleri arasında mümtaz bir yeri olan Gül ü Mül’ü ve Rûz u Şeb’i de şairin önemli eserlerindendir. Fasîh’in diğer eserlerinden bazıları da küçük birer makale ve risale tarzındadır. Şairin bu çalışmaları, yoğun sembollerle örülü metinlerdir. Bu eserler dışında münşinin, inşâ örnekleri arasında sayılan ve mektuplardan oluşan münşeatı da bulunmaktadır. Fasîh, yaşamda karşılaşılan zorlukların ve tecrübelerin her peygamberin mesajında/davasında görülebildiğine inanır. Bu mesajların iletilmesi, zorluklarla mücadele ve sabır için peygamberlerin hayatlarında, kendince önemli bulduğu dönemleri yazmaya karar veren şair, Hz. Âdem ve Hz. İbrahim’in hayatlarından bazı kesitler sunmuştur. İki makale formunda kaleme alınan bu yazıların başında kaynaklarda “Kalem Makalesi” veya “Kalem Risâlesi” olarak adlandırılan bir makale vardır. Secilerle örülü, bu süslü nesir/inşâ örneği metinde Fasîh, kalemin işlevine değinmiş olup bazı peygamberlerin risâletleriyle/elçilikleriyle kalem arasında çeşitli ilişki ağları kurmuştur. Sözlükte mektup, bir ilme dair yazılmış küçük kitap/eser, haber/mesaj göndermek, elçinin götürdüğü mesaj, bir kişinin sözünü, isteklerini, başka birisine tebliğ etmek/iletmek anlamlarına gelen risâleden hareketle, Fasîh’in “Kalem Risâlesi”, kalem-risâlet (kalem-yazı-mesaj-iletici) eşdeğerliğiyle “risâletin kalemi” ve “kalemin risâleti” boyutuna taşınmış olur. Bir diğer ifade ile kalem, risâlet misyonunu üstlenir. İçerik açısından bakıldığında ise birliktelik arz eden bu üç risâle, Fasîh’in Peygamberler hakkında kaleme aldığı bir eser mahiyeti taşır. Çalışmamız, Fasîh’in Kalem Risâlesi ve sonrasında gelen Peygamberler Risâlelesinin kısa tanıtıcı bir incelemesidir.
Anahtar Kelimeler: Fasîh, Kalem, Risâlet, Kâlem Risâlesi, Peygamberler Risâlesi, Hz. Âdem, Hz. İbrahim.
