Ergali ESBOSINOV

Türkçe, bugün Atlas Okyanusu’ndan Japon Denizi’ne kadar yaklaşık 12 milyon kilometre karelik bir alanda 220 milyon nüfusun konuştuğu, yüze yakın ülkede öğretiminin yapıldığı, kökleri tarihin en eski dönemlerine kadar uzanan, 600 bini aşkın söz varlığına sahip bir dünya dilidir. Türkçenin bu kadar yaygın olmasının ve akabinde diğer dilleri etkilemesinin arka plânında, bu dilin güçlü siyasî yönetim dili olması, zengin fonetik yapısı ve edebî gücü yatmaktadır. Slav dilleriyle Türk dilleri ilişkileri M.S. birinci yüzyılda başlamıştır. Bilim adamları bu ilişkileri birçok tarihsel devrelere göre sınıflandırmaktadır. İlk devir tahminen І-VІІІ yy. Doğu Avrupa yörelerinde yaşayan Slavlar ile Hun boyları arasında yer alan Avarlar, Hazarlar ve Edil Nehri havzasında yaşayan Bulgarlar arasında olan ekonomik ilişkilerdir. Bu devirde Slav dillerine Türkçeden genellikle kişi adları, yer ve su (nehir) adları geçmiştir. İkinci devir ІХ-ХІІ yy. arasıdır. Kyev Devletinin ortaya çıkmasıyla Slav taifeleri ilk önce Peçeneklerle, Uzlarla, Torklarla, Berendilerle ilişki kurarak daha sonraki Oğuz ve Kıpçak taifeleriyle olan ilişkilerinin zeminin hazırlamıştır. Bazı Türkologlara göre bu devirdeki Türkçe alıntı kelimeler Kıpçakçadır. Hiç şüphesiz Ruslarla Türkler arasındaki ilişkiler de çok eski dönemlerden günümüze kadar süregelmiştir. Uzun yıllar aynı coğrafyada yaşayan, bazı dönemlerde mücadele içerisinde olan iki milletin, sözü edilen süreç içerisinde kültürel etkileşim içerisine girdiğine de şahit olmaktayız. Rusçadaki Türkçe kelimeler Rus literatüründe “Türkizm” olarak adlandırılmaktadır. Bu çalışmada önce Rusçadaki Türkçe kelimelerle ilgili Rus bilim adamlarının yaptıkları çalışmalar sıralanacak, ardından da Rusçanın evcil hayvan söz varlığında Türkçenin izleri gözler önüne serilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Rusça, Türkçe, Türkizm, dil etkileşimi, sosyolinguistik.