Sami PATACI

Bu makalenin konusu, Ardahan’ın merkez ve Göle ilçelerindeki iki yerleşim olan Gölgeli ve Çobanköy’deki üç ayrı arkeolojik alandır. Bu arkeolojik alanlardan ilki Merkez ilçe yerleşimlerinden Gölgeli’nin 3.6 km güneybatısında yer alan bir Demir Çağı kalesi ve bu kalenin hemen batı kenarında kurulmuş bir yerleşimdir. Gölgeli Güneybatı Kalesi kayalık bir tepe üzerine, arazi şartlarına uygun olarak inşa edilmiş ve orta derecede korunabilmiş bir kalıntıdır. Burası, günümüzde Gölgeli köyü sakinlerinin yaylacılık faaliyetlerinde bulunduğu arazi sınırlarında yer almaktadır ve Ardahan ilinin merkez ilçesindeki ender Demir Çağı buluntu alanlarındandır. Seramik verilerine göre esasında M.Ö. II. binyıl içlerinde kurulmuş olması gereken bu arkeolojik alandaki en geç buluntular M.Ö. 7.-5. yüzyıllar arasına aittir. Makalemizin konusunu oluşturan ikinci arkeolojik alan Ardahan’ın Göle ilçesi merkezinin 26 km kuzeydoğusunda yer alan Çobanköy Kalesi ve Yerleşimi’dir. Bu arkeolojik alanda biri iç ve diğeri dış olmak üzere iki sıra sur tespit edilmiştir ve yoğun olarak Demir Çağı seramikleri arazi üzerinde gözlemlenmektedir. Yine arazi koşullarına göre inşa edildiği anlaşılan kalenin iç ve dış surları büyük ölçüde tahrip olmuştur. İç sur içerisinde iki adet yapı kalıntısı daha bulunur. Arkeolojik alanda ayrıca iki mezar kalıntısı tespit edilmiştir. Ancak bu mezarların yakın dönemlerde kaçak kazıcılar tarafından kazılıp tahrip edildiği anlaşılmaktadır. Son arkeolojik alan Çobanköy Kalesi ve Yerleşimi’nin 1,15 km doğusundaki bir Demir Çağı höyüğüdür. Bu höyük Çobanköy adlı yerleşimin hemen kuzeyinde yer almakta olup ne yazık ki Ardahan’da en yoğun kaçak kazılara maruz kalmış arkeolojik alandır. M.Ö. II. binyıla ait seramiklerin haricinde höyükte genel olarak M.Ö. 8.- 5. yüzyıllar arasına tarihlenebilecek türden seramik buluntuları da tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Demir Çağı, kale, höyük, yerleşim, seramik, Ardahan.