Gülseren MUTLU
Prehistorik dönemlerden bu yana her zaman ayrıcalıklı bir yere sahip olan boğa, Antik dönem Kolkhis bölgesinde başta yazılı kaynaklar olmak üzere, bölgeye ait arkeolojik kaynaklardan sikkelerde ve efsanelerde sıkça karşımıza çıkmaktadır. Bölgeye yapılan göçlerle gelen ulusların da kültürel etkilerini düşündüğümüzde toplumun değer algıları içerisinde önemli bir yere sahip olduğunu gördüğümüz bu hayvana dair izler yeni bir bakış açısıyla aktarılmaya çalışılacaktır. Bölgeye, Anadolu’nun köklü uygarlıklarından Hurri, Hitit ve Urartular’ın seferleri söz konusudur. Sadece Kolkhis bölgesinde değil Sümerlerden başlamak üzere Mezopotamya toplumlarında, Anadolu ve Mısır uygarlıklarında, kutsallığı, tanrısallığı simgeleyen yaygın bir inancın sembolü olarak düşünülen boğa, aynı zamanda da “güç, verimlilik ve dölleyiciliğin” de sembolü olmuştur. Kolkhis bölgesinin bir nevi sınırlarını belirleyen Kafkas Dağları, bölgenin çevresiyle olan kültürel, ekonomik, sosyal iletişimine sınırlı izin vermiştir. Bu sebeple daha çok deniz yolu ile iletişimini sağlayan bölge antik kaynaklardan öğrendiğimiz kadarıyla çoğunlukla Grek dünyasıyla iletişim içerisine girmiştir. Bölge coğrafyasının bu durumu, aynı zamanda yeraltı ve yerüstü zenginliklerine sahip yapısı bazı özel durumların oluşmasına sebep olmuş olmalıdır. Bu çalışmamızın temelini antik kaynaklar meydana getirmiş olmakla birlikte, döneme ait bölgede arkeolojik verilerden özellikle sikkelerden elde edilen bilgilerin, sözlü tarih kaynaklarından efsaneler ve modern kaynaklarla paralelliği değerlendirilerek sonuç elde edilmeye çalışılmıştır. Bölgenin tanınmasında ve ün kazanmasında etkili olan Argonat Efsanesi başta olmak üzere diğer efsanelerde de “güç sembolü” olarak boğanın aktarılması, bölge için ayrı bir önem ifade etmektedir. Boğa “Güç” unsuru dolayısıyla Antik Çağ Kolkhis bölgesinin gerek ekonomik, gerekse siyasi olarak güçlü bir konumda olduğunu yansıtan önemli bir figür olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca Antikçağ’da değerli madenleri, stratejik konumu ve efsaneleri ile ilgi çekici bir coğrafya olan Kolkhis’in bazı yörelerinde boğa ile ilişkili geleneklerin izlerinin araştırılmasına yönelik ileride yapılacak çalışmalara katkı sağlaması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Antik Çağ, Kolkhis, boğa, kutsal, Argonat Efsanesi.
