Süheyla İrem MUTLU

Semih MUTLU

Celal ULUDAĞ

Bölgelere göre farklılık gösteren ve kendi içinde temel özelliklere sahip olan ve Eski Yakın Doğu kültürleri tarafından üretilen objeler arasında oldukça yaygın bir grubu oluşturan figürinler, kültürlerin ve kültürel ilişkilerin belirlenmesinde önemli konumda yer almaktadır. Kuzey Suriye yerleşimlerinde MÖ 3. Binyılın orta evresinden geç evresine kadar yoğun kullanım görmüş olduğu bilinen ve belirli bir karakteristik özelliğe sahip olan konumuza ait Orta Fırat Bölgesi’ne ait pişmiş toprak figürinler, stilistik özellik olarak Suriye’nin diğer bölgelerinden ve Mezopotamya’daki yerleşimlerden ele geçen figürinlerden ayrılmaktadır. Soğmatar Nekropol Alanında, Erken Tunç Çağı IV evresine tarihlendirilen kaya oyuğu mezarların ikisinden ele geçen pişmiş toprak iki insan figürininin, Orta Fırat’ta ortaya çıkarılan figürinler ile stilistik olarak dikkat çekici ölçüde benzerlikler taşıdığı görülmektedir. Soğmatar’dan ele geçen figürinlerin, bölgede Erken Tunç Çağı’n ikinci yarısında yoğun olarak tespit edilen kuyu tipi kaya oyuğu mezarlar içerisinde ele geçmesi, söz konusu figürinlerin tarihlendirilmesi ve işlevselliği hakkında bilgi verir nitelikte değerlendirilebilir. Ayrıca Soğmatar’daki kaya oyuğu mezarlarda figürinler dışında ele geçen çanak-çömlek verileri ve diğer buluntu gruplarının da dönem olarak MÖ 3. Binyılın ikinci yarısına ait özellikler taşıyor olması, bu figürinlerin tarihlendirilmesiyle ilgili de fikir yürütülmesine katkı sağlar niteliktedir. Ayrıca konumu itibariyle kayalık bir alanda bulunan Soğmatar yerleşiminde ortaya çıkarılan kaya oyuğu mezarlardan ele geçen Erken Tunç Çağı’n geç evresine ait, Orta Fırat özelliği gösteren bu pişmiş toprak figürinlerin varlığı, Soğmatar’ın Kuzey Suriye kültürünün yayıldığı alan içerisine girdiğini göstermesi açısından da önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler: Soğmatar, Erken Tunç Çağı, Pişmiş Toprak, İnsan, Figürin, Kaya Oyuğu Mezar