Canan SEYFELİ

Makalenin konusu Rum Melkit Katolik Patrikliğinin 1847-1918 yılları arasında yayımlanan Osmanlı Devlet Salnamelerindeki durumuyla ilgilidir. Kaynağı toplam 68 sayılık Osmanlı resmi yayım organı Salnamelerdir. Amacı Osmanlı resmi yayımlarında Rum Melkit Katoliklere bakışı ortaya koymaktır. Ayrıca Osmanlı gayrimüslimleri idare sistemi içerisinde Rum Melkitlerin durumunu da göstermektir. Böylece Rum Melkitlerin ayrı bir millet olarak kabul edilmeleri ve diğer Katoliklerin durumlarının resmi belgelerden hareketle anlaşılmasını kolaylaştırmaktır. Sonuç olarak Rum Melkit Katolikler, Salnamelerde gayrimüslimlere yer verilen ilk sayıdan son sayıya kadar 7 sayıda (37-42 ve 44. sayılar) kaydedilmemişlerdir. İlk sayıdan itibaren Rum Melkit Katoliklere Osmanlı resmi bakışında bir netlik olup karmaşıklığa yer verilmediği bulgulanmıştır. Osmanlı gayrimüslimleri idare sisteminde “fetih öncesi yapının korunması” ilkesine göre Rum Melkitlerin (Ortodoks ve Katolikler) yaşadığı bölgelerin fethi esnasında Fener Rum Patrikliği hiyerarşisine bağlı olmaları söz konusudur. Bu nedenle ilk dönemde hepsi Fenere bağlı olarak idare edilmişlerdir. Ancak doğu Katolikleri Ermeni Katolik parikliğinin liderliğinde ayrı bir millet olarak kabul edilirken (1830) Rum Melkit Katolikler de bu hiyerarşiye bağlanmıştır. Ermeni Katolik patrikliğinden farklı bir hiyerarşiye sahip olduklarına Osmanlı hükümetini ikna ederek 1846'da ayrılmışlardır. Böylece Salnamelerin ilkine beş milletten birisi olarak kaydedilmişlerdir.

Anahtar Kelimeler: Melkitler, Ortodoks Melkitler, Katolik Melkitler, Rum Melkit Katolik Patrikliği, Osmanlı Devlet Salnameleri, Osmanlı Gayrimüslimler, Millet Sistemi.