F. Rezzan ÜNALP
Azerbaycan bulunduğu coğrafya, sahip olduğu petrol kaynakları dolayısıyla bölgesel ve Batılı güçlerin dikkatlerini üzerinde toplayan bir ülke olmuştur. Bu durum Türkiye Azerbaycan ilişkileri üzerinde de bir etkiye sahiptir. Sovyetler Birliği'nin 1991 yılı sonunda dağılmasıyla birlikte Kafkasya'da ortaya çıkan üç devletten -Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan-biri olan Azerbaycan, bağımsızlık sonrası hem kendi içinde ve hem de dışarıya karşı birçok sorunla karşı karşıya kalmıştır. Başta Dağlık Karabağ sorunu olmak üzere Ermenistan ile yaşadığı gerginlik ve savaş hali, İran ve Rusya gibi bölgesel güçlere karşı kendini savunma ve bağımsızlığını koruma çabası, yeni ekonomi sistemine geçiş sürecinin getirdiği büyük sıkıntılar ve darboğaz, bağımsızlığını henüz yeni kazanmış ülkenin şartlarını ağırlaştırmış, istikrarsız ortam devletin güvenliğini olumsuz yönde tehlikeye sokmuştur.
Bu makalede, Haydar Aliyev'in Cumhurbaşkanlığı dönemi (1993-2003) Türkiye-Azerbaycan diplomatik ilişkileri ele alınmıştır. Bu 10 yıllık süreçte Aliyev'in devlet idaresi ve takip ettiği politikalar ile bu politikaların Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin seyrini belirleyen, kurulan ortaklığın derinleşmesine etki eden yönleri incelenmiştir. İki ülke arasındaki ilişkileri "Tek Millet-İki Devlet" anlayışı ile stratejik ortaklığa taşıyan Haydar Aliyev ile dönemin Türkiye Cumhuriyeti Devleti Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel arasındaki dostane ilişkilerin bölgesel istikrarın sağlanmasındaki rolü değerlendirilmiştir. Bu kapsamda durum ve değerlendirme yöntemi esas alınarak kaleme alınmış olan makalede; Haydar Aliyev'in ülkesinin milli menfaatlerini gözeten, güçlü, dengeli bir devlet adamı olduğuna dikkat çekilmiş, iki ülke arasındaki ilişkilerin günümüze kadar dostluk ve güçlü bir stratejik ortaklık çerçevesinde gelmesinin arkasında gerek Aliyev'in ve gerekse Demirel'in yapıcı kararları ve samimi dostluk ilişkileri olduğuna vurgu yapılmıştır. 2023'ün ölümünün 20.yılı olması dolayısıyla; Türkiye-Azerbaycan arasındaki kadim dostluğun en seçkin temsilcisi olan Haydar Aliyev'i bir kez daha hatırlatmak amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Azerbaycan, Türkiye, Haydar Aliyev, Süleyman Demirel, Diplomasi.
