Bahattin ÇELİK

Hatice TOSYAGÜLÜ ÇELİK

Neolitik Döneme ait olan Kurt Tepesi / Kurtlar Tepesi (Kuça Gura) yerleşimi, kayalık bir tepe üzerine kurulmuş, Şanlıurfa İlinin 45 km doğusunda, Sumaklı Köyü’nün 3 km güneyinde yer almaktadır. Kurt Tepesi, Harran Ovası ile Viranşehir bölgesi arasında bir geçit görevi gören Çoban Deresi Boğazı’na hâkim bir tepe üzerine kurulmuştur. Çoban Deresi Boğazı çevresinde yapılan araştırmalarda Kurt Tepesi dışında başka Neolitik yerleşimler ve yine farklı dönemlerde kullanılmış avlaklar da tespit edilmiştir. Ayrıca geç dönemlere ait kale ve kule benzeri yapılar da bu bölgede yer almaktadır. Çoban Deresi Boğazı, Harran Ovası ile Viranşehir bölgesini birleştiren bir boğaz görevi görmekte olup hem insanların hem de yabani hayvanların bir bölgeden diğer bir bölgeye geçişlerinde önemli bir rol üstelenmiştir. Bu nedenle bölge her dönemde önemini korumuş, yerleşim veya avlak alanları kurmak için ideal bir konuma sahip olmuştur. Günümüzde dahi Çoban Deresi Boğazı Şanlıurfa-Mardin karayolu üzerinde bulunan önemli bir geçit olma özelliğini korumaktadır.  Şanlıurfa İlinde yapılan araştırmalar sayesinde Neolitik Döneme ait yerleşim sayısı her geçen gün artmaktadır. Özellikle yuvarlak planlı sivil yerleşimler dışında, “T” şeklinde dikilitaş bulunan Neolitik merkezlerin de bölgede yoğun olarak tespit edilmesi ve bu yerleşimlerin benzer özellikler sergilemeleri diğer bölgelerde olmayan niteliklerdir. Bölgede şuan pek çok dikilitaşlı merkezlerin kazılarına başlanmıştır. Bu sayede bu merkezlerin neden kurulmuş oldukları daha iyi bir şekilde anlaşılacaktır. Taş Tepeler olarak adlandırılan bu merkezler; Göbekli Tepe, Nevali Çori, Sefer Tepe, Hamzan Tepe, Taşlı Tepe, Karahan Tepe, Yeni-Mahalle, Sayburç, Ayanlar Höyük, Harbetsuvan Tepesi ve Kurt Tepesi’dir. Bu merkezlerin çoğunun çevresinde hem dikilitaş olmayan yuvarlak planlı yapıların oldğu Neolitik Dönem merkezler hem de avlaklar bulunmaktadır. Kurt Tepesi yerleşiminin çevresinde tespit edilmiş en az dört avlak alanı ve dört tane içinde yuvarlak planlı yapı barındıran Neolitik döneme ait yerleşim yer almaktadır. Bu çalışmada, Kurt Tepesi ve çevresinde yer alan yerleşimler ve avlak alanlarından bahsedilecektir.

Anahtar Kelimeler: Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem Kurt Tepesi, Kült Merkezleri, Sivil Merkezler, Avlaklar, Çoban Deresi Boğazı