Fatma TEKİN

Bireyin var olduğu andan itibaren en temel sosyal ihtiyaçlarından biri, varlığını güvenli bir şekilde devam ettirebilmesi olmuştur. Bunun için de yaşam içerisinde doğru tercihler yapmak, geleceği hakkında fikir sahibi olmak ve gelecekteki belirsizliğin getirdiği rahatsızlığı gidermek için bilinmezi bilinir kılmak amacıyla çeşitli ritüel ve uygulamalara yönelmiştir. Bu bağlamda fal, en basit anlamda, gelecek hakkında bilgi edinmek için başvurulan geleneksel uygulamalar arasında kültürel bir öge olarak yer almıştır. Genel olarak Türk Dünyası’nda yaygın kültürel unsurları arasında yer alan fal, Kazan-Tatar Türklerinin kültüründe de yaygındır. Bu çalışmada, Kazan-Tatar Türklerinin fal kültürü hakkında bilgi verilmiş ve falın Kazan-Tatar Türklerinin kültüründeki yeri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Kazan-Tatar Türklerinin fal kültüründe Kuran ile fal bakma, Cabbar Sadık’ın Falname kitabına göre fal açma, beştaş falı, düğme falı, yüzük falı, kaşık falı, çöp falı, kan falı, horoz falı, yıldız falı, ayna falı, ateş falı, iğne falı, yumurta falı, gölge falı, yaprak falı gibi 42 çeşit fal mevcuttur. Kitap, gök cisimleri ve türlü nesnelerden faydalanmak suretiyle bakılan bu falların bir kısmı eski Türk inanışlarının izlerini taşırken, bir kısmı İslami kültürün etkisiyle oluşmuştur. Bu fallara temelde; gelecekten haberdar olmak ya da evlilik gibi yaşamın önemli dönüm noktaları hakkında bilgi edinmek maksadıyla bakılsa da bu falların, Kazan-Tatar Türklerinin özellikle kış gecelerinde ve Nardugan gibi geleneksel bayramlarında biraz da eğlenmek amaçlı oyun mahiyetinde olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimler: Türk Dünyası, Kazan-Tatar Türkleri, kültür, fal, halkbilimi.