Semiha NURDAN

“Velâdet-i Hümâyun” sarayda gerçekleşen doğumlar için kullanılan isimdir. Doğum sarayda olduğunda, doğum hazırlığı ve doğum sonrası kutlamaları da ihtişamlı olmaktaydı. Osmanlı sarayında padişah çocuklarının doğumlarıyla ilgili yapılan tüm törenler Velâdet-i Hümâyun merasimi adı ile deftere kayıt edilirdi. Hanedan üyesi olan şehzade veya sultanların doğum haberi ilan edilir ve halkı haberdar etmek için top ve tüfek atışları yapılırdı. Loğusa odasının hazırlanması büyük ve hummalı bir hazırlık süreci gerektirdiğinden bunlarla valide sultan bizzat kendisi ilgilenirdi. Kutlamalar sadece sarayda değil aynı zamanda halk arasında da büyük bir coşku ile karşılanırdı. Hatta eğlencelerin halk üzerindeki etkisine bakılıp birkaç gün daha uzatıldığı olmuştur.

Osmanlı devlet geleneğinin bir parçası olan kayıt tutma geleneği bu hususta bize çok önemli veriler sunmaktadır. Bu çalışmada TS.MA.d 974 numaralı defter içerisinde yer alan bilgilerden hareketle doğum hazırlıklarını ele alacağız. Tarihsiz olan bu defterdeki bilgilere göre, Velâdet-i Hümâyun için hareme teslim edilen eşya ve mücevherat, kadınefendi için yaptırılan elbiseler, ebe kadına ve cariyelere verilen inam ve ihsanları değerlendireceğiz. Bu konuda Osmanlı Sarayında yapılan doğum öncesi ve doğum sonrası hazırlıkların ne olduğu hususu incelenecektir. Saray hayatına yakından bakıldığında düğünler ve doğumların ayrı bir yeri olduğu görülmektedir. Özellikle Osmanlı Sarayı söz konusu ise bu ihtişam ve şatafat göz dolduran bir boyuttadır. Yapılan bu hazırlığın maliyetinin ne olduğu irdelenecek ve yaklaşık bir maliyet çıkarılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Velâdet-i Hümayun, Harem, İnam, İhsan.