Memet ABUKAN
Türkçenin gerek ana dili gerekse yabancı dil olarak öğretimine yönelik çalışmaların sadece dille ilgili değil diplomasiden tarihe, kültürden siyasete çok boyutlu olduğu bilinen bir durumdur. Bir taraftan farklı ülkelerde Türkçe eserler ortaya koyan yabancı yazar veya araştırmacılar diğer taraftan ise Türkiye dışında yaşayan ve Türkçenin farklı lehçelerini konuşanların çalışmaları; başta dil olmak üzere ülkeler arasında tarihsel olaylar, kültürel değerler vb. pek çok hususa ışık tutmaktadır. Her edebi eserin oynadığı bu rol bir köprü inşa etmektedir. Nitekim Azerbaycan Türk Edebiyatı’nın ve İran Edebiyatı’nın önemli bir şairi olan ve Türk dünyasında Haydar Baba’ya Selam şiiriyle bilinen Muhammed Hüseyin Şehriyâr’ın yazmış olduğu şiirler bu çerçevede değerlendirilebilir. Türkçe ve Farsça yazdığı şiirler ve bu şiirlerinde hem Türk hem de İranlı şairlere yapmış olduğu göndermeler dilin kültürler arasındaki bağları güçlendirmedeki etkisi olarak okunabilir. Onun yaşadığı coğrafyanın kültür, folklor, sosyal ve siyasi hayatı, Yahya Kemal’den Akif’e, Fuzuli’den Sabit’e kadar Türk şiirine damgasını vurmuş simaları ve Hâfız, Firdevsî gibi Fars edebiyatının önemli isimlerine değinisi önemi bir kaynak metin işlevi görmektedir. Türk dünyasının farklı kaynaklarından beslenen şiir geleneğinin uzantısı olarak değerlendirebilecek şiirlerinde bazı Türk şairlerinden etkilenmesi onun düşünce dünyası üzerinde de tesirli olmuştur. Bu durum Fars edebiyatının etkisiyle de belirtilebilir. Yapılan çalışmada Şehriyâr’ın şiirlerinde Türk ve Fars edebiyatının önemli şairlerine yaptığı göndermeler dokuman incelemesi yöntemiyle ele alınmıştır. Böylece şairin genelde Türk ve Fars edebiyatı açısından önemi, özelde Türkçenin ana dil ve yabancı dil olarak öğretimi konusunda Şehriyâr’ın edebi metinlerin işlevinin ne olduğu ve bunlardan nasıl yararlanılabileceği noktasında bazı çıkarımlarla alan yazına katkı sunmak amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Şehriyâr, Şehriyâr’ın şiirleri, İran’da Türkçe öğretimi.