Enver UZUN

Bulunduğu stratejik coğrafi konumu nedeniyle Trabzon çok eski çağlardan beri Şark ve Garbın cazibe merkezi durumunda olmuştur. Tarihler boyu Garp, Şark, Kırım ve Ortadoğu’nun ticari faaliyetlerin kesişme noktası olmuştur. Ancak genelde seyyahların notlarıyla bu serüven dile getirilmiş ise de bilinçli olarak Trabzon ve çevresindeki misyoner faaliyetlere değinilmemiştir. Hâlbuki Trabzon tarihi içerisinde misyoner faaliyetlerin oldukça büyük bir rolü olmuştur. Daima Trabzon’a Asya’daki misyonerlik fealiyetlerinin kapısı gibi bakılmıştır. Bu anlayışın sonucunda arzu edilen hedefe ulaşmak için değişik kiliseler, okullar ve hatta 1282 tarihinde “DÎLENÇÎLER TARİKATI”, 1288 tarihinde “HATİP KARDEŞLER”, 1291 tarihinde ise “RAHÎB-PİLİGRAM KARDEŞLER CEMİYETİ” gibi dinsel teşkilatlanmalar yapılmıştır Bu nedenledir ki, misyonerlik anlayışının Pontusculuk ile yer değiştirdiğini ve 1908 yılında II. Meşrutiyetin ilanından sonra da Pontus’çuluk söyleminin yerini Yunanlılık konusu aldığını görmekteyiz. Söz konusu emellerin tüm Karadeniz’i kapsadığı bir gerçektir, ancak stratejik merkez olarak daima Trabzon seçilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Doğu Karadeniz, Trabzon, Hıristiyanlık, Misyoner, tarikat, piligram, Pontus.