Fatma İNCE
En eski Türk devletlerinden itibaren Türk toplumunda kadınlar oldukça önemli bir konuma sahip olmuşlardır. Toplumsal hayatta oldukça etkin bir rol oynayan Türk kadını, Yaratılış Destanı gibi birçok destana da konu olmuş ve bu destanlarda kadın erkekten daha önemli bir yere oturtulmuştur. Türk kadını toplumsal hayatta olduğu kadar devletin işleyişinde de oldukça etkili olmuşlardır. Türk toplumunda neredeyse kadınsız hiçbir iş yapılmamıştır. Özellikle hanedana mensup olan kadınların devletin kaderine etki edebilecek güce erişmeleri, devletlerarası anlaşmalara imza atmaları, emirname ve fermanlarda isimlerinin anılması, kendilerine ait ordularının olması, gerektiğinde bu orduyla savaşa gidebilmeleri, kendilerine ait hazineleri ve ikta bölgelerinin bulunması Türk toplumunda kadının ne kadar önemli bir konumda olduğunun en net göstergeleridir. İslamiyet’in kabulü sonrasında da Türk kadını toplumsal hayatta ve devlet hayatında aynı önemini ve değerini muhafaza etmiştir. Önemli Türk-İslam Devletleri’nden birisi olan Büyük Selçuklu Devleti’nde kadının konumuna baktığımızda, İslamiyet öncesi Türk Tarihinde olduğu gibi, özellikle hükümdar eşleri başta olmak üzere kadınların toplum hayatında ve devlet işleyişinde önemli bir yere sahip olduklarını görmekteyiz. Kendilerine ait bir orduya ve hazineye sahip olan Selçuklu hanedan kadınları, dış politikada olduğu kadar devletin iç politikasında da önemli roller üstlenmişlerdir. Veliahtların belirlenmesi, vezirlerin seçilmesi, emirname ve fermanların hazırlanması gibi devletin kaderini tayin eden birçok önemli meselede hep başrolde olmuşlardır. Altuncan Hatun örneğinde olduğu gibi zaman zaman iç isyanların bastırılmasında görev alan Selçuklu hanedan kadınları, kendilerine verilen iktalarında hükümdarın mutlak naibi olarak davranmışlardır. Hanedan kadınlarının bu güçleri bazen devlette sıkıntılı süreçlerin yaşanmasına da sebebiyet vermiştir. Bu çalışmada Büyük Selçuklu Devleti’ndeki hanedan kadınlarının devletin iç politikasındaki etkileri ve rolleri incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Türkler, Kadın, Terken Hatun, Selçuklu Devleti
