Ergali ESBOSINOV

Samal SERİKOVA

Dina SABİROVA

Edebiyat biliminde kronotop meselesi haklı olarak güncel konuları teşkil eder. Örneğin, Platonus sanat, güncel hayatın yansımasıdır demiştir. Aristoteles ise bunu, sanat bir evrensel olgudur ve ihtimal ile gerçek dünyanın sentezi olarak önümüze çıkar, şeklinde yorumlamıştır. Makalede mekan kronotoplarını incelemenin birçok etkenleri hakkında bilgi verilecek ve yazımsal kaynaklarda görülen mekan – çevre karakteri üzerine durulacaktır. Maksat  günümüzde Kazakistan’ın edebi mahsuller etrafında yoğunlaşan portresini çizmektir. Günümüz düz yazılardaki kronotopik olgu ve etkenler mekan ve haritalar çizelgesinde, topografik verilerle şehir logoları gibi sembolleşmiş işaretlerle dolup taşımaktadır. Benzeri veriler üzerinden meseleyi ele aldıkça, kronotoplar günümüzün yazımsal malzemelerinin ana maddesidir diyebiliriz. Çünkü bu etkenler edebi ürünleri modelleştirmenin kerpiçi gibidir. Kronotopları incelemenin diğer bir sebebi, modern Kazakistan edebiyatındaki mekansal veriler artık eskisi gibi değildir. Eskiye ait geleneksel mekan portresi yerine son derece zengin mekansal-zaman ikilemeli kronotoplar saltanat kurmuştur. Zaman ve mekan, günümüz edebi ürünlerinin temel taşı gibidir. Anel Meken ve Anastasya Skripnikova “mekanla ve zamanla oynama” adına bir virtüel görünüm sunmaktadır. Edebi nevilere “meydan okuyan” olgu ve etken artık zamanla mekan olmuştur. İki olgunun düz yazıdaki görünümü yazarın zihinsel ve mantıksal yorumunun aynası gibidir. Felsefe veya felsefi fikirlerin enterpretasyonu da bu iki olgunun içine sığmıştır. Dolayısıyla mekanla zamanı ne kadar ayrıntılı araştırır isek o kadar da edebi eserleri iyi tanır ve yazarın ana konusunu çabukça kavrama fırsatını elde ederiz. Ama her bir yazar kendi içinde bir dünya olduğuna göre kronotopların incelenmesi de o kadar kapsamlı ve çok yönlüdür. 

Anahtar kelimeler: kronotoplar, mekan, zaman, düzyazı, sanat, Kazakistan, modern Kazak kadını.