Metin BİLAL

Delhi merkezli kurulan Müslüman Türk devletlerinden biri de Halaç ya da Kalaç Sultanlığı’dır. Sultan Celâleddin Firuz Şah ile başlayan Delhi Halaçlarının hâkimiyeti Alâeddin Muhammed Şah ile zirveye çıkmıştı. Onun askeri kabiliyeti ve zekiliği neticesinde bir yandan Moğol baskınları durdurulurken diğer yanda da racaların birçoğuna boyun eğdirilmişti. Böylece Hint yarımadası büyük oranda Halaçların hâkimiyeti altına girmişti. Bunda şüphesiz Melik Kâfûr’un etkisi büyüktü. Alâeddin Muhammed Şah’ın saltanatı yaklaşık 20 yıl sürmüştü. Ancak saltanatının son zamanlarında Melik Kâfûr’un etkisinde kalmış ve çocuk yaşta şehzade Ömer’i varisi yapmıştı. Bu durum da Melik Kâfûr’u Halaç tahtını ele geçirmek için daha çok iştahlandırmıştı. Sultan Alâeddin’in ölümü üzerine Kâfûr, Şehzade Ömer’i tahta çıkarmıştı. Kendisine karşı oluşabilecek mukavemeti ortadan kaldırmak için de şehzadelerin gözlerine mil çektirmişti. Onun bu düşmanlığından sadece Mubarek Han kurtulabilmişti. Melik Kâfûr’un öldürülmesinden bir süre sonra Mubarek Han tahtı ele geçirmişti. Ancak onun da salatanı uzun sürmemiş ve tahta Hüsrev Han geçmişti. Nihayetinde Delhi Halaç Sultanlığı 1320 yılına gelindiğinde yerini Tuğlukşahlar Devleti’ne bırakarak tarih sahnesinden çekilmişti.

Bu makale de köle iken satın alınan Hint asıllı Kâfûr’un Halaç sarayına getirilmesiyle başlayan serüveni hakkında bilgi verilmiştir. Onun ordu komutanı olarak çıktığı Deogir, Varangal,  Dvarasamudra ve Ma‘ber seferleriyle ilgili etraflıca bilgi verilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Halaç yönetimini ele geçirmek için çevirdiği entrikalar ve bunun sonucunda da öldürülmesi hakkında da bilgi verilmiştir. Son olarak Melik Kâfûr’un türbesiyle ilgili bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Halaç Sultanlığı, Alâeddin Muhammed Şah, Melik Kâfûr, Deogir, Varangal