Zekeriye AKKURT

Sami PATACI

Bu makalede Ardahan ili, Göle İlçesi’nin; coğrafyası, araştırma tarihçesi, adının kökeni ve ayrıca 1995-1997 ile 2016-2018 yılları arasında, bölgede gerçekleştirilen yüzey araştırmaları sırasında tespit edilen Demir Çağı savunma yapıları ele alınmıştır. Göle, bulunduğu konum itibarıyla Kuzeydoğu Anadolu’nun yüksek dağları ile çevrili olup; bu nedenle yerleşim alanı, bağlı olduğu il merkezine göre daha yüksekte ve soğuk bir iklim tipine sahiptir. Bölgedeki ilk araştırmalar; 20. yüzyıl başlarında gerçekleştirilmiş ve bu çalışmalar, Ortaçağ’a ait kalıntılar üzerine yoğunlaşmıştır. Eskiçağ adına yapılan yüzey araştırmaları ise 1995-97 yıllarında başlamıştır. Göle’de gerçekleştirilen bu yüzey araştırmaları ile Kuzeydoğu Anadolu bölgesinin Demir Çağı’nın daha iyi anlaşılması kolaylaştıracak yeni veriler ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda bu yeni veriler Doğu Anadolu’da Orta Demir Çağı’nın önemli uygarlığı olan Urartu Krallığı’na ait çivi yazılı metinlerde yer alan bölge isimleri ile Göle’nin isim kökeni hakkında bir takım bağlantıların kurulmasına olanak sunmuştur.  Göle, Ortaçağ’da Hristiyan kültürlerce ve Türk fetihlerinin ardından Osmanlı İmparatorluğu Döneminde çeşitli isimler ile anılmıştır. Bölgede gerçekleştirilen son yüzey araştırmaları ile Göle’de Demir Çağı savunma mimarisinin ve çanak-çömlek geleneğinin özelliklerini bünyesinde barındıran arkeolojik alanlar tespit edilmiştir. Bu arkeolojik alanlar, ilçenin: Kayaaltı, Çobanköy, Kuzupınarı, Durucasu, Bellitepe, Balçeşme gibi modern yerleşim yerlerinin yakın çevresinde yer almaktadır.

Anahtar Kelimler: Ardahan, Göle, Demir Çağı, Kale, Gözetleme Kulesi.