Bahattin ÇELİK
Hatice TOSYAGÜLÜ ÇELİK
Çanak Çömleksiz Neolitik dönemde özellikle M.Ö. 9. binyılın başlarında ortaya çıkan yerleşim yoğunluğu ve benzer özellikteki yerleşim merkezlerinin sayıca artması Urfa bölgesinin Neolitik dönemde ne kadar cazip bir özelliğe sahip olduğunu göstermektedir. Merkezler arasındaki bağlantıların sanılandan daha yoğun olduğu ele geçen buluntuların birbirine benzer olmasından da anlaşılmaktadır. Bu merkezler; Sefer Tepe, Kurt Tepesi, Hamzan Tepe, Taşlı Tepe, Karahan Tepe ve Harbetsuvan Tepesi’dir ve özellikle “T” şeklinde dikilitaşlar ile benzer özellikler gösterirler. Göbekli Tepe’nin II. tabakasında görülen “T” şeklinde dikilitaşlarla aynı boyutta dikilitaşların bulunduğu Harbetsuvan Tepesi’nde 2017 yılında Şanlıurfa Müzesi ile birlikte arkeolojik kazılara başlanmış, daha çok kaçak kazı alanlarının yaratmış olduğu tahribatın boyutunu anlamak için yapılmış olan bu kurtarma kazısında, yeni mimari bulgular ve arkeolojik buluntular ortaya çıkartılmıştır. Harbetsuvan Tepesi’nde yapılan kazılarda ortaya çıkartılan dörtgen planlı yapıların ortasında ya da duvarların içerisinde bulunan dikilitaşların varlığı Göbekli Tepe’nin II. tabaka yapıları ile benzer olduğunu ortaya koymuştur. Ele geçen diğer eserlere bakıldığında; fallusu heykel parçası, kol ve parmak kabartmalı dikilitaş, Byblos uçları, yassı baltalar, obsidyen okucu, bezemeli taş plaka, bazalt taşından havanelleri ve taş kurnalar gibi bu döneme özgü buluntular söz konusudur. Harbetsuvan Tepesi kazıları, Göbekli Tepe dışında ikinci bir kült merkezi özelliği taşıyan yeni bir merkezinin var olduğunu kesin bir şekilde ortaya koymuştur. Ayrıca Harbetsuvan Tepesi’nin 7 km kuzeydoğusunda bulunan Karahan Tepe’de 2019 yılından itibaren kazılara başlanmış olması Harbetsuvan Tepesi’nin önemini bir kat daha arttırmaktadır. Bu çalışmada, 2019 yılında Harbetsuvan Tepesi kazısında açığa çıkan mimari yenilikler ve küçük buluntular üzerine bir değerlendirme yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem, Urfa Bölgesi, Harbetsuvan Tepesi, Göbekli Tepe, Neolitik Dönem Mimarisi, Tek Tek Dağları Ekolojisi.
