Kakhaber GLOVELİ
18. yüzyılın sonu ile 19. yüzyılın başı Gürcistan tarihinde oldukça zor bir dönemdir. İmparatorluk tasarımlarını gerçekleştiren Rusya, sistematik olarak Transkafkasya'yı ele geçirdi. Kartl-Kakheti Krallığı var olmaktan çıktı.Batı Gürcistan da kendi kaderini beklemekteydi.
Gürcistan tarihinin bu süreci tarih yazımında iyi bir şekilde, ancak farklı yaklaşımlarla araştırılmıştır. Bazı bilim adamları (Ş. Burcanadze, A.Pirtskhalaishvili) Osmanlı taraftarlığıyla suçlanarak İmereti Kralı II. Solomon’un faaliyetlerini olumsuz değerlendirir. İkinci grup ise (N. Berdzenishvili, N. Kortua, M. Rekhviashvili) faaliyetlerini bir bütün olarak olumlu olarak değerlendir ve İmereti kralının Osmanlı İmparatorluğu için yararlı işler yaptığını belirtir.
Bize göre, II. Solomon’un faaliyetleri dış politikası yüzünden değil de esas olarak yanlış iç politika nedeniyle eleştiriyi hak ediyor (Samegrelo ve Guria prenslikleriyle ilişkilerin bozulması, ülkenin askeri kaynaklarını onlara karşı israf etmesi vs.). II. Solomon’un Türkiye'den, İran'dan ve hatta Fransa'dan destek bulmaya çalışırken bu davranışlarını affedilemez bir hata olarak görmüyoruz.
İmereti, kuzeyden sessiz bir itaatle veya silahla durdurulabilecek bir saldırıya maruz kaldı. II. Solomon Rusya’ya karşı çatışmaya girecek ikinci yolu tercih etti ve Osmanlı Padişahı’nı müttefik olarak seçti, çünkü Rusya’nın onu devireceğine Padişah’ın ise bunu yapmak niyetinde olmadığına inanıyordu.
Tarafımızdan yayınlanan Türkçe belge, Akhaltsikhe Paşalığı, İmereti ve Kartl-Kakheti krallıkları ile ilgili dönemi anlatmaktadır. Döneme ait birçok araştırma eseri de ortaya konulmuştur.
Hazırlanan makale, bahsi geçen dönemin belirli bir bölümü ile ilgili olup, konu üzerindeki bilgiler Gürcistan Tarihi Merkez Devlet Arşivi'nin 1453 numaralı fonunda muhafaza edilmektedir. Bu bilgiler, II. Solomon’un Rus-İran ve Osmanlı-İran Savaşlarının arka planında Osmanlı Sultanı’na karşı olan tutumunun belirlemesini sağlar ve İmareti Kralı II. Solomon’un gerçekten kime karşı çıktığını anlatır.
Bu nedenle yazımız Kral II. Solomon’un faaliyetlerini değerlendirmeye yönelik bir nevi girişim sayılabilir. Eşit olmayan mücadelede İmereti kralı İran ve Osmanlı İmparatorluğu'ndan alacağı desteği büyük bir umutla bekledi. Bu arada Padişah’ın hayırsever eğilimine ve desteğine özel önem verdi, çünkü Batı Gürcistan prenslikleri nedeniyle İran ve Rusya arasındaki çatışma pek olası görünmüyordu.
Tarafımızdan kullanılan Türkçe bir malumat İmereti kralının yani Padişah’ın yardımıyla Rusya'nın İmereti'yi fethetmesini engellemek için niyetine ve böylece son Gürcü krallığının siyasi varlığını uzatabilmek arzusuna bir türlü aydınlık kazandırıyor.
Anahtar Kelimeler: II. Solomon, Selim Paşa, Şerif Paşa, İmereti Krallığı, Akhaltsikhe Paşalığı, Aleksandre Batonişvili, Rus İmparatorluğu, Tsitsianov.
