Celal KIZILDERE
Çalışmanın amacı, Türkiye’de dış ticaret ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisini analiz etmektir. Çünkü bu konu, iktisatçılar arasında uzun süredir tartışılmaktadır. Nedeni ise, dış ticaret ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisinin önemi ve yönünün, yıllara ve ülkenin ekonomik yapısına bağlı olarak, farklılık göstermesidir. Bu bağlamda, Türkiye’deki durumu analiz etmek amacı ile 1970-2018 dönemine ait, yıllık veriler kullanılmıştır. Analizde kullanılan değişkenler, yıllık büyüme oranı ve dış ticareti oluşturan kalemlerdir. Yıllık büyüme oranını temsilen Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (GSYİH), dış ticaret temsilen ise, ihracat (EXPRT) ve ithalat (IMP) değişkenleri ele alınmıştır. İhracat, ihracatın GSYİH’ye oranını ve ithalat ise, ithalatın GSYİH’ye oranını temsil etmektedir. Analizde kullanılan değişkenlere ait veriler, Dünya Bankası veri tabanından elde edilmiştir. Dönemin seçilmesinde, son yıllarda artan döviz oynaklığı ve 2007’nin sonlarında başlayıp, 2008’de ivme kazanan ve 2019’un başlarına kadar etkileri devam eden Amerika Bileşik Devletleri (ABD) kaynaklı, 2008 küresel finans krizi sonucunda ortaya çıkan ekonomik tablo etkili olmuştur. Böylelikle araştırmada, diğer çalışmalardan farklı olarak, literatürde güvenirliklerinden dolayı yaygın olarak kullanılan geleneksel modeller, güncel fiyatlar ve uzun veri seti ile test edilmeye çalışılmıştır. Zaman serisi analizlerinde öncelikle, serilerin durağan olup olmadıkları test edilir. Bu nedenle araştırmada, serilerin durağanlığı Augmented Dickey Fuller (ADF) modeli ile test edilmiştir. Daha sonra ise, Granger nedensellik testi uygulanmıştır. Analiz sonucunda, ekonomik büyümeden ithalata, ihracattan ithalata ve ekonomik büyümeden ihracata doğru bir nedensellik ilişkisi tespit edilmişken, diğer değişkenler arasında herhangi bir nedensellik ilişkisine rastlanılmamıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre Türkiye’de, büyümenin iç talebe bağlı olduğunu söylemek mümkündür. Bu sonuç, güncel ekonomik durum ile de örtüşmektedir.
Anahtar Kelimeler: Dış Ticaret, Ekonomik Büyüme, Granger Nedensellik Testi, Birim Kök Testi, Analiz.
