Sibel CENGİZ

Afşin ŞAHİN

Sanayi Devrimi’nden bu yana hızla ilerleyen teknolojinin toplumsal yaşamda ve ekonomide büyük değişimlere yol açtığı izlenip görülebilir. Sanayi devrimiyle birlikte üretimdeki makineleşmenin sosyo-ekonomik bir sorun olan işsizliği artırıp artırmadığı da hep bir tartışma konusu olmuştur. Günümüzde ise robotların, yapay zekâların giderek daha fazla toplumsal hayatta varlık göstermesi ve işsizliğin dünya genelinde giderek artması bu tartışmaları daha da derinleştirmektedir. Klasik İktisat Okulu temsilcileri teknolojik işsizliğin uzun süreli olamayacağını ve telafi edici mekanizmalar yoluyla iş kaybının dengeleneceğini de vurgulamışlardır. Yapılan çalışmaların çoğunda, teknolojik ilerlemenin ve yeniliğin istihdam üzerine etkisi kısa dönemde olumsuzken, uzun dönemde mal ve hizmetlerin kalitesini artırması, maliyetleri düşürmesi gibi etkiler nedeniyle olumlu olarak bulunmuştur.  Çalışmada teknolojik ilerlemenin istihdam üzerine etkileri Türkiye ekonomisi için 1990-2018 yılları için analiz edilmekte ve bu gelişmelerin işgücü tasarruf ederek işsizliği mi artıracağı yoksa telafi mekanizmasının devreye girerek mi işsizliği azaltacağı Quantile Regresyon yöntemleriyle tespit edilmeye çalışılmıştır. İşsizlik oranı bağımlı değişken olarak alınmış, AR-GE harcamaları ve ekonomik büyüme bağımlı değişken olarak alınmıştır. İşsizlik ve AR-GE harcamaları arasında negatif yönlü bir gelişme bulunmuştur. AR-GE harcamalarındaki %1’lik bir artışın, işsizliği %5,73 oranında azalttığı görülmüştür. Buna karşın, ekonomik büyüme ile işsizlik arasında anlamlı ilişki bulunmamıştır ve istihdam yaratmayan büyümeye işaret edebilir. Bu duruma neden olanın ekonomik büyümeyle birlikte işgücü tasarruf eden üretim yöntemlerinin kullanılması olduğu düşünülmektedir. Dolayısıyla Türkiye ekonomisinde, AR-GE harcamaları beklenildiği gibi işsizliği azaltırken, ekonomik büyümenin işsizlik üzerinde herhangi bir etkisinin olmadığı görülmektedir. Türkiye ekonomisinde görülen teknolojik ilerlemenin işgücü üretkenliğini artırdığı söylenebilir ancak işgücü tasarruf eden üretim yöntemlerinin artışını takiben ortaya çıkabilecek işsizlik sorunsalı yapısal önlemlerle dengelenebilecektir.

Anahtar Kelimeler: Teknolojik değişme, İşsizlik, İstihdam, İnovasyon. Quantile Regresyon.

Jel Kodlar: J64, 033