Bekir DENİZ

Bugün Orta Asya’da bulunan ve yeri bilinen eski Türk şehirlerinin sayısı oldukça azdır. Batı Göktürkler döneminden kaldığını bildiğimiz şehir de yok gibidir. Tarihi kaynaklarda Batı Göktürklerin başkenti Miñ Bulak’ın adı ve yeri bilinmekle beraber, bugüne kadar nerede olduğu tespit edilebilmiş değildi. E. Chavannes haricindeki Batılı tarihçilerin hemen hepsi de Miñ Bulak’ın Altay Bölgesinde olduğunu iddia etmekteydi. 2004 yılında Kazakistan’da araştırmalar yaptığımız bir yıl içinde Miñ Bulak’ın bugünkü Kazakistan topraklarında olduğunu düşünerek araştırmalar yaptık. O dönemde Çimkent ve Jambul (Taraz) Oblusu sınırlarında adı Miñ Bulak olan üç yer tespit ettik. Ancak, anılan yerlerin hiç biri de tarihçilerin söz ettiği Miñ Bulak’a benzemiyordu ve Türk şehri kavramlarına da (sulak, otlak ve korunaklı) uymuyordu. 2006 yılında merkezi Almatı’da bulunan A. H. Margulan Adındaki Arkeoloji Enstitüsü’nde görevli Dr. Ayman Dosimbayeva ile tanıştık. Kendisine bu düşüncemden söz ettim ve Miñ Bulak’ı aradığımı söyledim. Kendisi 1985 yılından buyana hem Merke sınırında bulunan Miñ Bulak’da, hem de Çu Avdanı’nda, Batı Göktürklerin yerleşim alanı içinde kalan Caysan Bölgesi’nde 1987 yılından beri araştırma ve kazı yaptığını ifade etti. Bizi çok heyecanlandıran bu haberin ardından 2007 yılında Sayın Dosimbayeva’nın davetiyle 2007 yılı Ağustos ayında, bir aylığına tekrar Kazakistan’a gittim. Her iki kazıyı da yerinde görme ve inceleme fırsatı buldum. Kendisinin ifadesiyle, “Miñ Bulak’ı Türkiye’den ilk defa gören Türk bizdik”. Bu bildiride Miñ Bulak’ı, yerinde yaptığımız araştırmada elde ettiğimiz bilgilerle, Türkiye’de ilk kez tanıtmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler: Miñ Bulak, Batı Göktürkler, Çu Havzası, Yedi Su, Taraz.