Hicran KARATAŞ

Hukuk, kadim zamanlardan günümüze kadar uzanan zaman içinde, topluma üye olan bireylerin karşılıklı hak ve sorumluklarını belirleyerek, bireyler arasındaki ilişki ve faaliyetleri düzenleyen kültürel bir sisteme karşılık gelmektedir. Aile, ekonomi, eğitim, din, toplumsal cinsiyet gibi kurumların sürekliliğine katkı sağlamak adına çeşitli düzenlemelerle donatılmıştır. Devletin otoritesiyle güçlendirilmiş pozitif hukuk kuralları yazılı normlardan oluşmaktadır. Pozitif hukuk karşısında halkın hukuki ihtilaflarını çözümlemek için başvurduğu başkaca hukuk düzenleri de bulunmaktadır. Bu düzenler genel bir çatı altında halk hukuku terimiyle tanımlanmaktadır. Halk hukuku, bireyin toplumsallaşma sürecinde haklarını teminat altına alan; bu hakları sosyal grubun diğer üyelerine de sorumluluk olarak tanımlayan emredici, yükümlü kılan, zorlayan, cezalandıran veya bağışlayan sözlü kurallar bütünüdür. Literatür en az bir ortak kültür unsurunu paylaşan görece küçük ölçekli sosyal grupların bile yok sayılamayacak kadar etkin halk hukuku düzenleri geliştirdiğini göstermektedir. Söz konusu düzenler, halkın hukuki anlaşmazlıklar söz konusu olduğunda başvurduğu ve zaman zaman pozitif hukuk düzenlerinden çok daha hızlı, etkili işlev karşılayabilmektedir. Bu bağlamda hukukun omurgasını ayakta tutan düzen sağlama işlevinin halk hukuku düzenleri tarafından da karşılandığı akademik çevrelerce gözlemlenmiş ve doğrulanmıştır. Bu gerçeklik, sosyal bilimler alanında Çoğulcu Hukuk Kuramı ve kültürel görelilik ekseninde açıklanabilmektedir. Böylece devlet dışı hukuk düzenlerinin normlarını üretme, denetleme ve uygulama süreçleri tasvir edilebilmektedir. Araştırmada, pozitif hukukun halkla, kültürle ve alt kültürlerle ataerkil ideoloji ve toplumsal cinsiyet çerçevesinde nasıl sınandığı Sürgün gelinler örneği üzerinden tartışılacaktır. Hukukun nesnelliği, tarafsızlığı hukuk normların uygulama alanında ataerkil ideoloji çerçevesinde yoruma açık hale gelmektedir. Bu şartlar altında, hukuk normları kadınlar ve erkekler açısından farklı uygulamalarla yargılama alanında temsil edilmektedir. Hukukun norm kaynağı olarak ataerkil ideolojinin gelenekselleşmiş bir cezalandırma yöntemi üzerindeki tesiri tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Hukuk, Halkbilimi, Halk Hukuku, Ataerkil İdeoloji, Sürgün Gelinler.