Yakup YEŞİLYAPRAK

Edebiyat ve şiirle ilgilenen hemen hemen herkes, zihninde iyi şair ve kötü şair diye bir derecelendirme fikrine sahiptir. Ancak bu derecelendirmenin hangi kriterlere göre yapıldığı konusunda aynı durum söz konusu değildir. Derecelendirme ya da değerlendirme konusunda kişinin zihninde bazı kriter ve somut referanslar yoksa hem söz konusu derecelendirme ya da değerlendirme sağlıksız olur hem de bu durum kişinin bir edebî eseri değerlendirirken gerekli bilince ve bilgi birikimine sahip olmadığını gösterir. Zira eğer kişi, bir edebî metni diğer bir edebî metinden bazı kriterlere göre üstün sayıyorsa kriterleri ya da bu kriterler sonucunda vardığı hüküm yanlış bile olsa bu durum, metnin niteliğiyle ilgili önemli veriler sağlayabilir. Bu çalışmada, Adlî ve Ahmet Paşa’nın divanları özelinde bir edebî metni diğer bir edebî metinden ya da bir şairi diğer bir şairden üstün kılan kriterler ve somut referanslar ortaya konmaya çalışılmıştır. Bununla amaç, hem bir edebî eserin gerçek niteliğine ulaşmada karşılaştırma yönteminin rolünü ortaya koymak hem de bireyleri iki şair ya da edebî eser karşılaştırılır ya da değerlendirilirken somut referanslara yönelmeye teşvik etmek olmuştur. Şair olarak Ahmet Paşa ve Adlî’nin seçilmesinin nedeni, birçok araştırmacı tarafından döneminin en iyi, klasik Türk şiirinin ise kurucusu sayılan ancak buna dayanak olarak hakkında çok fazla somut veri sunulmayan Ahmet Paşa ve nispeten gölgede kalan Adlî’yi somut verilere göre karşılaştırmanın gerekli olacağının düşünülmesidir. Buna göre bir şaire iyi ya da kötü derken göz önünde bulundurulacak kriterler hakkında öneride bulunmak, bu çalışmanın en önemli amaçlarındandır. Bu doğrultuda, şairlerin sahip olduğu malzeme ve bu malzemeyi kullanış şekilleri çalışmanın temel hareket noktalarını teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler: Adlî, Ahmet Paşa, Karşılaştırmalı Edebiyat, Karşılaştırma Yöntemi