Dodo NADIRADZE
Yazılı kaynakların, özellikle de vakanüvisler yazılarının güvenilirliğinin ve tarihsel ve kaynakbilimsel açıdan değerinin açıklığa kavuşturulması, tarih biliminin temel görevlerinden biridir. Günümüze kadar Gürcü vakanüvis Sekhnia Chkheidze'nin 17. yüzyılın sonu ve 1830’lu yıllara ait eserleri üzerine tam bir tarih ve kaynakbilim çalışması yapılmamıştır. Bu "eksiklik" kısmen modern Gürcü tarih araştırmalarının temelini atan İvane Javakhishvili tarafından Sekhnia Chkheidze'nin eserlerine olan yaklaşımlarından kaynaklanmıştır. Amacımız, çeşitli tarihi kaynaklarda yer alan, Gürcü ve yabancı tarihçiler tarafından verilen bilgilerin Sekhnia Chkheidze eserlerindeki bilgilerle karşılaştırılarak Sekhnia’nın verdiği bilgilerin güvenilirliğini irdelemektir. Bu kapsamlı araştırmadan yola çıkılarak, mevcut makalede Sekhnia Ckheidze’nin 17.-18. yüzyılların şafağında İmereti Krallığı'nın tarihi üzerine verilen bilgiler tetkik edilmiştir. Gürcü tarih biliminde Chkheidze'nin yalnızca Doğu Gürcistan'da yaşanan tarihi süreçlere odaklandığı ve Batı Gürcistan'daki siyasi duruma aşina olmadığı yönünde yaygın bir görüş mevcuttur. Tarafımızca yürütülen döngüsel kaynak bilgisi araştırmasına dayanarak S. Chkheidze’nin Batı Gürcistan'da, özellikle de İmereti krallığında meydana gelen siyasi süreçleri çok iyi takip ettiği anlaşılmaktadır.
15. yüzyılın ikinci yarısında Gürcistan birkaç krallığa ve beyliğe bölünmüştür. Birleşik Gürcistan’dan önce Samtskhe-Saatabago, sonra Kakheti Krallığı ayrıldı, daha sonra Kartli ve İmereti de ayrı ayrı krallıklara dönüştüler. Parçalanma süreci 16. yüzyılda derinleşti. 1550'lerden itibaren İmereti krallığından Samegrelo, Guria, Abhazya ve Svaneti prenslikleri ayrıldılar. Bu duruma rağmen ülkenin birliğini yeniden tesis etme mücadelesi hiçbir zaman durmadı. Kartli kraliyet sarayının maliye müdürü ve tarihçi Sekhnia Chkheidze Batı Gürcistan'ın ülkenin birleşmesi yolunda zorluklar çekeceğinin farkındaydı. Sekhnia Chkheidze eserinde V.Vakhtang, XI. Giorgi, Archil ve VI. Vakhtang gibi ileri düşünceli Kartli krallarının Batı Gürcülerinin desteğiyle bütün Gürcistan toprakları üzerinde nüfuzlarını genişletme ve güçlendirme girişimlerini oldukça detaylı bir şeklinde anlatmıştır.
Anahtar kelimeler: Sekhnia Chkheidze, İmereti Krallığı, Osmanlı İmparatorluğu, Kartli Krallığı, Ahıska Paşalığı.
