Tea TATENASHVILI - Nathalie ZAZADZE
Gürcü kültürünün Gürcistan dışındaki merkezleri Gürcü kültürünün gelişmesinde önemli rol oynamış veonlar sayesinde Gürcistano zamanın eğitim açısından gelişmiş ülkelerin kültürel gelişimini takip etmek için daha fazla fırsat elde etmiştir.
Çoğu kaybolmuş olsa da Gürcistan dışında birçok Gürcü kültür ve eğitim merkezi kurulmuştur. İstanbul'daki Gürcü kültürünün bugüne kadar ayakta kalan tek merkezi -İstanbul'daki Lekesiz Meryem Ana'ya adanan Gürcü Katolik Kilisesidir. Gürcü bilim camiası tarafından burası seçkin, dini, kültürel ve eğitim merkezlerinden biri olarak Gürcülerin İstanbul Evi ve Kartvelolojik Merkezi olarak adlandırılmıştır. Bu manastır belli bir dönem Gürcistan ve Avrupa ilişkilerinde bir nevi bağlantı köprüsü olarak görev yapmıştır.
Kilise 1861 yılında Peder Petre Kharischirashvili tarafından İstanbul'un en güzel semtlerinden biri olan Feriköy'de (Melekler Köyü) inşa ettirilmiştir. Manastır, varlığının yüz yılı boyunca (1861-1961), bir dizi ulusal, eğitim ve bilimsel etkinliğin düzenlendiği bir merkez olarak hizmet vermiştir.Bir ilahiyat okulu, Gürcü-Fransız okulları, matbaa, Osmanlı Gürcüleri arasında Okuma-Yazma Teşviki Derneğive Akaki Tsereteli'nin adını taşıyan bir kütüphanenin oluşturulması, manastırın kültürel ve eğitimsel faaliyetlerinin bazıları olarak dikkatleri çeker. O zamanlar Gürcü Katoliklerinin eğitim merkezi haline gelen manastır Gürcü gençlerinin önce İstanbul'da, sonra da Avrupa'da eğitim almalarının önünü açmıştır.
Bahsi geçen Gürcü kültür mirası, İstanbul manastırında görev yapan din adamlarının hizmetleri sayesinde bizlere kadar ulaşmış ve İstanbul'da yaşayan Zazadze ailesinin sayesinde önemini kaybetmemiş ve günümüzde eğitim ve bilim faaliyetlerine devam etmektedir.
Çalışmamızdaki amaç İstanbul Gürcü Manastırı'nın Gürcü-Avrupa ilişkileri bağlamındaki rolünü ortaya koymak, Manastır liderlerinin farklı Avrupa ülkelerinde Gürcü kültürünü ve tarihini tanıtma çabalarını göstermek, Gürcü göçünün temel nedenlerinden ve güvenilir sığınaklarından biri olan İstanbul manastırının rolünü ortaya koymaktır.
Çalışmada İstanbul'daki Gürcü Katolik manastırının arşivlerinde muhafaza edilen mektup ve anılar incelemiş, karşılaştırmalı tarihsel yöntem, ampirik, neden/niçin/nasıl gibi tarihsel analiz yöntemler kullanılmıştır.
Anahtar kelimeler: Gürcülerin İstanbul manastırı, Gürcü Katolikleri, Petre Kharischirashvili, Mikhail Tamarashvili, Petre Tatalashvili.
