Ahmet TURAN

Kafkasya, köklü tarihi ve bölgeyle olan yakın ilişkileri nedeniyle Türk dış politikasında özel bir öneme sahiptir. Azerbaycan, Ankara’nın bölgede özel önem atfettiği ülkelerden biridir. Rusya ise Türkiye ile benzer hedeflere sahip bir diğer bölgesel aktördür. Moskova’nın bölgedeki varlığını ve etkisini sürdürme isteği, Kafkasya’da Türkiye-Rusya rekabetine zemin hazırlamaktadır. Bu rekabetin merkezinde Karabağ sorunu yer almaktadır. Bu çalışmanın amacı, Birinci Karabağ Savaşı’nda Türkiye ve Rusya arasındaki rekabeti neoklasik realizmin teorik çerçevesi ışığında analiz etmektir. Bu bağlamda, çalışma 1992–1993 yıllarındaki savaş sırasında iki ülke arasındaki rekabeti şekillendiren parametrelere odaklanmaktadır. Neoklasik realist teorinin öngörüleri temel alınarak yapılan analizde, iki ülke arasındaki rekabet, birim ve sistem düzeyindeki değişkenler çerçevesinde ele alınmıştır. Sonuç olarak, Birinci Karabağ Savaşı sırasında iki ülke arasında sistematik bir rekabetin bulunduğu tespit edilmiştir. Bu rekabetin odak noktasını askeri ve siyasi unsurlar oluşturmuştur. Ayrıca, Türkiye’nin Karabağ konusundaki rolünü bazı dönemlerde sınırlayan faktörlerin maddi güç kapasitesi ve sistemik faktörler olduğu gözlemlenmiştir. Çalışmada, Karabağ meselesine doğrudan veya dolaylı taraf olan aktörlerin resmi makamlarınca yayımlanan bilgi, belge ve raporlar ile ilgili lider ve yöneticilerin söylemleri analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Türkiye, Rusya, Birinci Karabağ Savaşı, Rekabet, Neoklasik Realizm