Levent KÜÇÜK
XIX. yüzyıl Osmanlı- Rus savaşlarında belirleyici unsur sadece Osmanlı ordularının modernize edilemeyişi ve askeri teknolojilerini yenilemeyişi değildir. Rakibi Rus ordularının teknik, taktik ve psikolojik harp unsurları bakımından kendilerini geliştirmiş olmaları da önemli bir faktördür. 1768-74 savaşı sonrası imzalanan Küçük Kaynarca barışı ile Rusların Karadeniz ve Kafkasya bölgesine olan ilgisinin giderek bir stratejiye dönüştüğü bilinmektedir. Özellikle Karadeniz’in doğu kıyılarında elde ettiği üstünlük sonucu Kafkasya siyasetinde daha başat bir rol üstlenmeleri kaçınılmaz olmuştur. Bu süreçte özellikle güney Kafkasya’daki iki Müslüman devlet olan İran ve Osmanlı’ya karşı elde ettiği iki önemli zafer ile bölgenin hâkim aktörü konumunu güçlendirmiştir. Rusların güney Kafkasya bölgesindeki hâkimiyetlerini perçinleyecek olan 1828-29 savaşı daha sonraki 1855-56 ve 1877-78 savaşları için de mihenk taşı mahiyeti arz etmektedir.
Bu çalışmada askeri tarih çalışmaları kapsamında 1828-29 savaşının Osmanlı savunma ve lojistik sistemleri çerçevesinde değerlendirilmesi yapılacaktır. Osmanlı savunma anlayışının değişim ve dönüşüm içerisine girdiği bu dönemde müstahkem kale ve mevkilerin savunma kabiliyetlerinin artırılmasına yönelik girişimler önem arz etmektedir. Bununla birlikte askeri harcamaların lojistik ve tedarik unsurlarına yönelmesinin savaşların seyrine nasıl yön verdiği sonraki dönem savaşları ile daha iyi anlaşılmıştır.
Mevcut literatürde vurgulanan Rus ordularının stratejik üstünlük ve doğru taktikler ile Osmanlı- ordusuna üstünlük kurduğu tezinin eleştirisi yapılacaktır. Kür ve Aras vadilerini mevcut kale ve sabit mevzilerle müdafaa etmenin zorluğuna bağlı olarak Rusların süratli ve baskın tipi manevralara daha çok yönelmesinin stratejik açıdan doğruluğuna yönelik bir değerlendirme yapılacaktır. Ayrıca savaşta Osmanlı tarafının lojistik yeterliliklerini ortaya koymak amacıyla 1828 savaşı öncesinde Ahıska Kalesi ve çevresindeki kalelerin tamir ve teçhiz edilmesine yönelik hazırlanmış keşif defterlerinin incelenmesi düşünülmektedir. Anadolu’nun giriş kapısı konumunda olan bu vadilerin elde tutulması için Osmanlı karar alıcılarının belirledikleri stratejinin ortaya konulması planlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Güney Kafkasya, Ahıska, Kale Tamiri, Savunma ve Lojistik
