Şerife ÖZER

Betül GÖRMÜŞ

Atasözleri ve deyimler, dil müessesenin en etkileyici ürünleri ve dilin pratik işlevinin çarpıcı bir göstergesidir. Dünyanın en eski dillerinden biri olan Türkçe, Anadolu'nun her şehrinde olduğu gibi Tokat'ta da zengin bir metafor oluşturmuştur. Ancak genç kuşağın bu söz varlığından uzaklaştığı, bu sözlerin çoğunlukla yaşı büyük olan insanlar tarafından kullanıldığı görülmüştür. Bu çalışmanın amacı atasözleri ve deyimleri tanımlamak değil; Tokat'ın Erbaa ilçesine bağlı Karayaka kasabasında kullanılan ama Ömer Asım Aksoy'un gözetimi altında çıkarılan “Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü'ndeˮ, Nurettin Albayrak tarafından son dönemlerde yayımlanan “Türkiye Türkçesinde Atasözleriˮ, Özkul Çobanoğlu’nun “Türk Dünyasının Ortak Atasözleri” adlı eserlerinde yer almayan ve bilgisayar taramalarında da karşımıza çıkmayan atasözleri ve deyimleri belirleyip kayıt altına alarak kültür mirasımıza katkı sağlamaktır. Bu amaçla; mülakat, sınıflandırma, derleme, tarama ve sondajlama usulleri kullanılarak yapılan çalışmada tespit edilen atasözü ve deyimler alfabetik sırayla, anlamları açıklanarak, deyimlerin kullanıldığı durumlara örnek cümleler verilerek sıralanmıştır. Tokat ağzı ile söylenişi de çeviri yazı işaretleri kullanılarak gösterilmiştir. Yay ayraç içinde ise standart Türkçeleri ile kullanımı verilmiştir. Kuman Türkleri tarafından iskâna açılan, topraklarında Danişmend-name adında bir destanın yazıldığı, köklü bir tarihe sahip olan Tokat'ta; mülakat, sınıflandırma, derleme, tarama ve sondajlama usulü kullanılarak yapılan bu bilimsel çalışmanın Türk halk kültürü alanında ve Türk dili üzerine çalışma yapacak araştırmacılar için faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Atasözü, Derleme, Deyim, Karayaka, Tokat, Türkçe