Celal ULUDAĞ

Bahattin ÇELİK

Kaya TOLON

Yakındoğu’da ele geçen hayvan heykelcikleri dışında insan heykelcikleri ve idolleri Epi-paleolitik Dönem’in sonundan itibaren karşımıza çıkarlar. Neolitik Dönem’de ise yine hayvan heykelcikleri devam etmekle birlikte insan heykel ve heykelciklerinde büyük bir artış yaşanır. Özellikle Urfa bölgesinde erkek heykel ve heykelciklerinin sayısı artar. Erkek heykelleri kireçtaşından, heykelcikleri de genelde kireçtaşından veya pişmiş topraktan yapılırlar. Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem’de erkek figürlerinin tasvir şeklinin en belirgin özelliği, elleri ön tarafta birleştirilmiş şekilde ve bazen fallusunu tutar tarzda yapılmalarıdır. Genelde ayakta veya oturarak tasvir edilirler. Şanlıurfa kent merkezinde bulunan Urfa- Yeni Mahalle erkek heykeli, Karahan Tepe’de ele geçen oturan erkek heykelciği, Göbekli Tepe’den ele geçen erkek heykelcikleri de tasvir şekli itibarı ile benzer özellikler taşımaktadır. Son yıllarda Çanak Çömleksiz Neolitik döneme ait kazı ve araştırmalar sonucu büyük ve küçük boyutlarda yapılmış erkek heykelleri veya heykelcikleri ele geçmiştir. Benzer özelliklere sahip bu erkek figürlerinden biri de 2017 yılında Harbetsuvan Tepesi kazısında ele geçmiştir. Harbetsuvan Tepesi erkek heykelciği oturur vaziyette tasvir edilmiş falluslu bir heykel olup baş kısmı günümüze kadar korunamamıştır. Yapılan bu çalışmada, bölgede bulunmuş heykel ve heykelciklerin genel özellikleri ile tasvir edilme şekli üzerinde durulacak, Harbetsuvan Tepesi'nde ele geçmiş olan falluslu erkek heykelciği tanıtılacaktır. Özellikle, Harbetsuvan Tepesi erkek heykelciği, Nevali Çori, Göbekli Tepe, Urfa-Yeni Mahalle, Karahan Tepe, Kilisik ve Gaziantep’ten ele geçmiş erkek heykelcikleri ile karşılaştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Erkek Heykelcikleri, Harbetsuvan Tepesi, Urfa-Yeni Mahalle, Göbekli Tepe, Karahan Tepe, Adıyaman, Gaziantep.