Huseyn AHMADOV

Abdurrahim Bey Hakverdiyev, Çağdaş Azerbaycan tiyatrosunun kurucusu sayılan Mirza Fethali Ahundzâde’nin etkisinde kalmış ve XX. Yüzyıl Azerbaycan tiyatrosunun gelişmesinde oldukça etkili olmuş bir yazardır. Yazdığı piyesler yanında hikâyeleriyle de tanınan yazar, edebî çalışmalarına XIX. Yüzyılın sonunda başlamıştır. “Yiyersen Kaz Etini Görersen Lezzetini” isimli eseri, onun ilk piyesi olarak bilinmektedir. Bu tiyatro eserinin yanı sıra Hakverdiyev; “Ağa Mehemmed Şah Kaçar”, “Peri Cadu”, “Dağılan Tifak”, “Aç Herifler”, “Kırmızı Karı”, “Heyalet”, “Köhne Dudman”, “Ağaç Gölgesinde” gibi tiyato eserleri kaleme almıştır. Kırk yıllık sanat hayatı boyunca yirmi beş tiyatro eseri kaleme alan Hakverdiyev, yazdığı piyeslerle bu sahada kendisinden sonraki kuşaklara öncülük etmiştir. Eğitimini Rusya’da tamamlayan Hakverdiyev, XX. Yüzyılın başlarında Bakü’ye gelmiş ve buradaki tiyatro oyuncularını bir araya getirerek “Müslüman Tiyatro Kumpanyası”nı oluşturmuştur. Ahundzâde’nin ve yabancı tiyatro yazarlarının ilk oyunları, Azerbaycan’da ilk defa onun yönetmenliğinde sahnelenmiştir. Hakverdiyev, bu süreçte birçok tiyatro oyuncusunun yetişmesinde de önemli rol oynamıştır. Azerbaycan’da Sovyet hâkimiyeti kurulduktan sonra, kendisine tiyatro sahasında önemli görevler de verilmiştir. Bu dönemin başlarında Halk Maarif Komissarlığı Kültür Şubesinin müdürlüğüne getirilen Hakverdiyev, devlet tiyatrolarında müfettişlik görevini de üstlenmiştir. Bu nedenle Azerbaycan tiyatrosunun canlanmasına bürokratik kimliğiyle de katkıda bulunmuştur. Hakverdiyev edebî eserleri dışında, “Müselmanlarda Teatr”, “Peri Cadu Hakkında Geydler”, “Artistik Seneti Hakkında” ve “Azerbaycan Teatr” gibi bilimsel çalışmalar yapmıştır.

Anahtar Kelimeler: tiyatro sanatı, Azerbaycan tiyatrosu, Mirza Fethali Ahundzâde, Azerbaycan tiyatrosunun gelişimi, Abdurrahim Bey Hakverdiyev.