Erdoğan ALTINKAYNAK

Kırım Karaylarının kendi iddiaları ve tarihi belgelerin doğrulamasıyla Hazar Kağanlığının bakiyeleri olduğu ortadadır. Karaist mezhebine mensup çok sayıda halk vardır. Ancak bunlardan Türk soylu olanların ortak adı Kırım Karaydır. Yerleşim yeri veya anayurtları Kırım’dır. Kırım’ın Çiftkale kale şehri onların merkezidir. Çeşitli dönemlerde Litvanya ve Kafkasya’ya kafileler halinde göç etmişlerdir. Kendilerine ait kalenin adı oluşumundan kaynaklanmaktadır. İki kale demektir. Dilleri Kırım Tatar Türkçesine çok yakındır. Kutsal meşe ağaçlarının bulunduğu Balta Tiymez mezarlığı Avrupa’nın yaşayan en eski mezarlığıdır. Bu mezarlık ağaç kültünün varlığının en önemli delillerindendir. Kırım Karay ailelerinden her birinin bu mezarlıkta bir meşe ağacı vardır. Bu ağaca gelecek zarar bütün soya gelmiş kötülük olarak kabul edilir. Mezar koruyucusu veya bekçisine “Gabay” denilir.  Kırım Karayları arasında akraba evliliği yoktur. Yalnız başına bu bile onları diğer Musevi topluluklarından ayırmaya yeter. Etle süt ürünlerini birlikte kullanmaları, kenasa adı verilen ibadet hanelerine, kuzu derisinden yapılma siyah bir kalpakla girmeleri, tora adı verilen kıbleye arkalarını dönmeden dışarı çıkmaları kendilerine mahsus davranış biçimleridir. Bu yazımızda, artık yok olmaya yüz tutmuş bir Türk boyu olan Kırım Karaylar ile ilgili kavramlar ve algılamada yanlışlıklar üzerine durulacaktır. Kırım Karayların Kırım’dan başka ülkelere göçü, diğer Musevi dinlilerden ayrılan noktaları, kökenleri, tarih sahnesinde görünmeleri, meslekleri, yerleşim alanları, bazı önemli şahsiyetleri, mezheplerinin ortaya çıkışı anlatılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Kırım Karay, göç, Hazar Kağanlığı, Karaizm, Annan bin David, Kale.