Önder GÜLER

Türkler arasında bu dönemde İslamiyet’in karşısında Budhizm ve Hıristiyanlık vardı. Karadeniz’in Kuzeyindeki Kıpçak, Peçenek, Moğol, Rus, Hazar gibi çeşitli kavimler, Müslüman kültürlerinden başka Hıristiyanlık, Budizm, Putperestlik gibi başka inançların etkisi altına girmişlerdi. Dolayısıyla bu kavimlerin putperestlik inançları sonrasında Karadeniz’in Kuzeyinde Hıristiyanlığın etkinlik kazanmasıyla da birlikte, Hıristiyan kilisesi, ortaçağ Rusya’sında milletlerin manevi hayatında ortaçağ batı dünyasında olduğu gibi önemli bir rol oynuyordu. Bu yüzden özellikle İslamiyet’in Altın Ordu’daki zaferinden sonra Rusya’ya dini alanda doğrudan bir Moğol etkisi için pek sebep kalmadı. Fakat Moğol fethi dolaylı olarak Rus kilisesinin ve manevi hayatının gelişme seyrini çeşitli şekillerde etkiledi. Bundan dolayı Rus kilisesinin metropolitlik makamı olan Kiev şehri tahrip edilerek hizmet verecek bir durumu kalmadı. Nitekim bizde bu çalışmamızda Ortaçağ’da Karadeniz’in kuzeyinde ortaya çıkan ya da o bölge de var olan dini inançların kişiler ya da devletler üzerindeki etkilerini ve bu etkilerin toplumsal yansımalarını incelemeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler: Purperestlik, Hristiyanlık, Budizm, İslamiyet