Bülent ARI

Mustafa Burak TOP

İlkel toplumlarda yaşayan insanlar, açıklanamayan birçok olayda olduğu gibi hastalıkların da doğaüstü güçlerle ilişki olduğu inancını taşımaktaydılar. Bundan dolayı ilk insan topluluklarında büyü ve sihir yapma, adak adama, kurban kesme, totem kullanma, dövme yaptırma gibi yöntemler en etkili tedavi aracı olarak kullanılan yöntemler arasında yer almaktaydı. Eski Mısır, Eski Hint, Eski Yunan, Eski Çin ve Eski İran’da, coğrafî anlamda birbirlerinden çok uzak olmalarına rağmen, halk hekimliği kapsamında ele alınabilecek birçok benzer tedavi yöntemi uygulanmaktaydı. Halk hekimliği, Türk kültüründe oldukça yaygın bir etkiye sahiptir. Bunun yansımasını edebi eserlerde görmek mümkündür. Örneğin, Divanü Lügat’it Türk’te halk hekimliği ile ilgili olarak em ve emci kelimeleri geçmektedir. Bunlardan “em” ilaç anlamında kullanırken “emci” ise ilaç yapan kişiyi ifade etmektedir. Bunun yanında aynı kavramlar ilk İslami eserler içinde yer alan Kutadgu Bilig’de de yer almaktadır. Ayrıca Dede Korkut Hikayeleri’nde de halk hekimliğine dair örnekler bulunmaktadır. Söz konusu çalışmada Hatay’da bazı sağlık sorunlarında geçmişten günümüze gelen birtakım uygulamalar açıklanmıştır. Geçmişte sağlık hizmetlerinin yetersiz olması ve insanların mevcut sağlık hizmetlerini almalarının kolay olmaması sonucunda sağlık sorunları için çeşitli uygulamalar yapılmıştır. Bu uygulamalar günümüze kadar ulaşmış ve birçoğunun günümüzde de uygulanmakta olduğu -tedavide zeytinyağı, limon v.b. kullanımı- görülmektedir. Bu uygulamalarda genellikle bitkilerden ve hayvansal ürünlerden yararlanılmaktadır. Bununla birlikte hastalıkların, inanışlar doğrultusunda bazı doğaüstü güçlerle tedavi edilmeye çalışıldığı da görülmektedir. Hatay’daki halk hekimliği uygulamalarında bölgede bulunan bitkilerin önemli belirleyicilerden olduğu görülmüştür. Bölgede yaygın olarak kullanılan zeytinyağının, sağlık problemlerinin çoğunda kullanıldığı görülmektedir. Bunun yanında limon ve bölgede yetişen diğer bitkilerin de halk hekimliği uygulamalarında kullanıldığı söylenilebilir.

Anahtar Kelimeler: Halk, Halk Hekimliği, Hatay, Hatay’da Halk Hekimliği