Kürşat KOÇAK

Kuzey Kafkasya ve Karadeniz’in Kuzeyine MÖ 8. yüzyıldan itibaren yeni bir kültür getiren ve bölgenin hâkimiyetini ele geçiren konargöçer kavim İskitler olmuştur. Bu kavmin kökeni hakkında pek çok tartışma olmasına rağmen, genel görüş onların orta Asya kökenli oldukları yönündedir. Antikçağ kaynaklarından en önemlisi olan Herodot’un Tarih adlı eseri bu görüşün en önemli belgesi niteliğindedir. Bölgeye ilk yerleşenler Kimmerler olsa da, daha sonraları İskitler Hazar Denizi’nin kuzeyinden itibaren, Volga Irmağı, Don Irmağı, Dinyeper Irmağı, Bug Irmağı, Dinyester Irmağı havzaları Karadeniz’in kuzeyi ve Doğu Avrupa’ya kadar yayılıp hüküm sürmüşlerdir. Hatta Balkanlar ve Anadolu’ya kadar seferler düzenlemişler ve kendi kültürlerine ait olan kurganların içine bu seferlerden toplamış oldukları eserleri de yerleştirmişlerdir. İskitler’in atalar kültü ve öteki âlemde yaşam inancı kurganların ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Kurganlara da son derece önem vermişler, hükümdarlarından beylere ve halka kadar çeşitli boyutlarda ve zenginlikte kurganlar inşa etmişlerdir. Kurganlar ile ilgili ilk arkeolojik kazıları Rus bilim adamları yapmış ve kurganları inşa tekniklerine göre sınıflandırmışlar ve çıkan malzemeyi de tasnif etmişlerdir. Kurganlardan çıkan arkeolojik malzeme bozkır yaşamı hakkında kıymetli bilgiler edinmemizi sağlamıştır. Arkeolojik malzemelerden edindiğimiz bilgilere göre, İskit sanatı hayvan üslubu Asya’dan Doğu Avrupa’ya kadar yayılmıştır. Hayvan üslubu ile süslenmiş eserler Kafkasya, Kuzey Karadeniz ve Doğu Avrupa’ya kadar kurganlarda bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler: İskit, Kurgan, Bozkır, Kafkasya, Karadeniz